De aristocraat onder onze historische orgels

De Oude Kerk is het oudste gebouw van Amsterdam. Al voor de Reformatie kon het publiek hier dagelijks genieten van openbare orgelbespelingen. Organist Jan Pieterszoon Sweelinck maakte er furore mee. Het grote orgel uit 1540 van orgelmaker Henrick Niehoff dat Sweelinck had bespeeld, maakte in 1726 plaats voor een nieuw orgel van Christian Vater.
Nog geen twintig jaar later herzag Johann Caspar Müller het orgel ingrijpend, en in 1870 renoveerde orgelbouwer C.G.F. Witte het grondig. In die staat verwierf het orgel wereldwijde faam, vooral door de talrijke concerten en plaatopnamen van de organisten Feike Asma en Piet van Egmond vanaf 1940. Als enige stadsorgel onderging dit orgel geen ingrijpende restauratie volgens de opvattingen van de jaren vijftig en zestig, door een controverse over de restauratieaanpak. Sinds de recente restauratie door de orgelmakers Reil klinkt het orgel weer in volle glorie.
Sweelinck bespeelde ook een klein orgel van Niehoff uit 1545. Dat maakte in 1657 plaats voor een nieuw orgel van Hans Wolff Schonat, met hergebruik van enig Niehoff-pijpwerk. Na een omzwerving vonden die oudste pijpen een plaats in het orgel dat Metzler in 1974 voor Oegstgeest bouwde. Ahrend en Brunzema bouwden in de kas van Schonat in 1965 een nieuw klein orgel.

In De aristocraat onder onze historische orgels belichten de auteurs de beide orgels van de Oude Kerk van alle kanten. Naast de ontstaansgeschiedenis, het ontwerp van de kassen, de technische bijzonderheden van de binnenwerken en het boeiende restauratiedebat rond het Vater/Müller-orgel beschrijft het boek de muzikale orgelpraktijk van de Amsterdamse hoofdkerk door de eeuwen heen.