De kunst van het afbeelden

Afbeeldingen zijn belangrijke objecten. Ze zijn een rijke bron van informatie, onmisbaar voor een effectieve communicatie. Afbeeldingen zijn ook bijzondere objecten. Ze bestaan uit verf- of inktvlekken maar we zien er dingen in: mensen, bomen, huizen enz. Dit is vreemd want we weten allemaal dat er op het doek geen bomen zijn en geen huizen, en toch zien we ze. We vinden dit zo vanzelfsprekend dat niemand zich echt afvraagt hoe het komt. En dit is juist wat afbeeldingen wezenlijk onderscheidt van al de andere objecten. De hamvraag is dan ook hoe enkele verfvlekken of potloodlijnen onmiskenbaar een boom kunnen betekenen.

Met De kunst van het afbeelden presenteert J.B. Vert een samenhangende en overzichtelijke theorie over afbeeldingen. Zijn benadering is niet zoals gebruikelijk alleen vanuit de kunst maar vooral vanuit de cognitieve psychologie. Afbeeldingen zijn er immers om te worden gezien en we zien afbeeldingen met dezelfde ogen als waarmee we de wereld zien. We herkennen een object in een schilderij op dezelfde manier als we het herkennen in de wereld. Het effect van een afbeelding wordt vooral bepaald door de wijze waarop ons waarnemingssysteem is gebouwd en opereert.

De lezer krijgt een uniek, uitgebreid, hanteerbaar en helder gestructureerd begrippenapparaat om afbeeldingen te beschrijven en erover te communiceren. De focus van het boek ligt weliswaar op de vlakke afbeelding, de begrippen zijn echter voor een groot deel ook op ruimtelijke en op abstracte beelden van toepassing.

Joan B. Vert is 32 jaar werkzaam geweest als docent tekenen, eerst aan de Pedagogische Academie St.-Jozef te Zeist en later aan de Hogeschool Domstad te Utrecht. Hij heeft deelgenomen aan diverse ontwikkelgroepen van de Stichting Leerplanontwikkeling.


'Joan B. Vert zijn analyse van de manier waarop we met afbeeldingen omgaan, hoe we ze kunnen begrijpen, waar we tegenaan lopen als we ze maken, maar ook de analyse van afbeelden als ambacht en de manier waarop dat element meer en meer naar de achtergrond is verdwenen op het moment dat kunst het uitgangspunt werd van het beoordelen van afbeeldingen, is niet alleen heel zinvol en helder maar is me ook uit het hart gegrepen.
De kunst van het afbeelden is erudiet, steeds helder geschreven, met mooie voorbeelden en illustraties. Het geeft een goede inleiding op de belangrijkste terreinen van de beeldende kunst, maar ook een originele en coherente visie daarop, waarbij discussie en polemiek niet uit de weg worden gegaan. Wat mij betreft zou het een goede zaak zijn als iedereen die zich met kunst en kunstzinnige vorming bemoeit er kennis van zou nemen. En voor zover we vinden dat (aankomende) kunstenaars zouden moeten weten waar ze eigenlijk mee bezig zijn, zou het ook een geweldige bijdrage aan het onderwijs kunnen leveren.'
Dr. Gerrit Breeuwsma, universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen


'De kunst van het afbeelden getuigt van een zeer grote kennis op dit gebied. J.B. Vert behandelt het afbeelden op een fundamentele manier en behandelt zeer verschillende aspecten van en invalshoeken op het afbeelden: neuropsychologisch, semiotisch, ontwikkelingspsychologisch, kunsthistorisch, kunstfilosofisch, pedagogisch didactisch etc. Hij vat in zijn boek een enorme hoeveelheid gegevens samen en doet dat in een toegankelijke stijl. Het is zonder meer een zeer waardevolle bijdrage aan het onderwijs in beelden.'
Prof. dr. Folkert Haanstra, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en Lector aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten