Hollandse Meesters

Met de Europese successen van Feyenoord, Ajax en PSV in de jaren zestig, zeventig en tachtig van de vorige eeuw en de WK-finales van het Nederlands elftal in 1974 en 1978 kwam ook de Nederlandse coach in het brandpunt van de internationale belangstelling te staan. De hele wereld leek zich te willen laven aan Hollandse voetbalkennis en er kwam een opzienbarende uitstroom van Nederlandse coaches naar het buitenland op gang. De export begon met Rinus Michels en houdt, gevoed door de latere successen van het Nederlandse voetbal, aan tot op de dag van vandaag.

Op het WK van 2006 in Duitsland waren liefst vier Nederlanders bondscoach: een record. Nog eens een dozijn Nederlandse coaches werkte op dat moment bij grote Europese clubs. Ook daaronder had de roem van de Nederlandse coach zich wereldwijd gevestigd: rond 2007 registreerde de CBV liefst 105 Nederlandse trainers in het buitenland, verdeeld over diverse profniveaus.

Het cultureel erfgoed van de Nederlandse coach wordt niet alleen bepaald door gekende grootheden als Rinus Michels, Leo Beenhakker, Johan Cruijff, Louis van Gaal, Guus Hiddink, Dick Advocaat, Co Adriaanse, Bert van Marwijk, Foppe de Haan en Ronald Koeman. Ongepolijste kwajongens, characters als Barry Hughes, Simon Kistemaker, Fritz Korbach en Bert Jacobs, maken er evenzeer deel van uit. Wat te denken van historische assistenten als Bobby Haarms, Eddy Achterberg en Tonny Bruins Slot? Zij staan de liefhebber minstens zo scherp op het netvlies als de meesters die ze dienden. Of van avonturiers en wereldreizigers als Mart Nooij en Arie Schans? Op de golfslag van het Nederlandse voetbalsucces vonden ze emplooi in de verste en kleinste buitenlanden.

Binnen dit toch al bonte gezelschap is de laatste jaren een nieuwe variant opgestaan: de laptopcoach, de door data gestuurde trainer, die de lessen van de gevestigde orde graag afdoet als oldskool maar het vak ontegenzeggelijk heeft verrijkt. En er heeft zich een legertje vrouwelijke topcoaches gemeld. Vera Pauw, Hesterine de Reus, Sarina Wiegman en Jessica Torny staan geestdriftig aan de poort van het topvoetbal te rammelen. Komt Ajax, PSV of Feyenoord ooit onder leiding van een vrouw te staan?

Bij zijn 25-jarig bestaan wil de CBV de Nederlandse coach eren met een even compleet als prikkelend gedenkboek. Geschreven door het puikje van de Nederlandse voetbaljournalistiek, onder wie Hugo Borst, Kees Jansma, Sjoerd Mossou, Matty Verkamman, Johan Derksen, Bart Vlietstra en Willem Vissers. Zo ontstond een uniek document in woord en beeld, dat ongemerkt de allure aannam van ?het Grote Nederlandse Trainersboek?, een vademecum van al die coaches, generaals, dirigenten, schoolmeesters, eigenheimers en brekebenen die de afgelopen halve eeuw een hoofdrol speelden op de bühne van het Nederlandse topvoetbal.