Ooggetuige

Verzoek dit Epos te bewaren! Eilandenrijk in oorlog of te wel de droevige geschiedenis van een Landsverdediger.

Zo begint het verslag van Ton Verstraaten over zijn oorlogsbelevenissen in Nederlands-Indië en Japan. Tijdens een deel van deze tien indrukwekkende jaren in de Oost schreef hij zijn ervaringen op velletjes briefpapier en maakte hij tekeningen in zijn schetsboek. Het resultaat is een aangrijpend ooggetuigenverslag van krijgsgevangenschap en dwangarbeid van een KNIL-militair in Nederlands-Indië en Japan

Begin 1938 vertrok de 20-jarige Ton Verstraaten naar Indië, als verkoper voor de Borsumij. Na de Japanse aanval op Pearl Harbour in 1941 werd hij onder de wapenen geroepen. Het KNIL capituleerde, waarna Ton 3 ½ jaar in krijgsgevangenschap doorgebracht. Hij werd diverse malen overgeplaatst en belandde uiteindelijk in Japan, waar hij tot het einde van de oorlog onder extreem zware omstandigheden werkte in de keizerlijke kolenmijnen. Heimelijk schreef Ton zijn ervaringen op en maakte hij tekeningen. Na zijn bevrijding verscheurde hij zijn verslag, alsnog uit angst voor 'de Jap'.

Omdat hij daar al snel spijt van kreeg begon hij eind '45 opnieuw met het maken van aantekeningen, die hij in de jaren '70 uitbreidde met verslagen over de periodes vóór en na de oorlog. Hij schreef afstandelijk over wat hij had zien en meegemaakt; waarschijnlijk was veel ervan niet in woorden uit te drukken. Als kind wisten zijn zoons dat Ton in een Japanse mijn had moeten werken, maar het was taboe om erover te spreken. Zelfs na het pensioen van hun vader bleef het 'grote verhaal' uit. Na zijn dood besloten Jan en Peter Verstraaten de nagelaten verslagen, vol blijken van humor, moed, doorzettingsvermogen en relativeringskunst, in boekvorm uit te brengen. Het resultaat is een aangrijpend ooggetuigenverslag.